هیدروکسید پتاسیم که با فرمول شیمیایی KOH که با نام های پتاسیم هیدروکسید ،پتاس، پتاسیم کاستیک، پتاس سوزآور و پتاسیم پرک نیز شناخته می شود یک از قوی ترین بازها در میان سایر مواد شمیایی می باشد هیدروکسید پتاسیم به شکل جامد ، بی بو و سفید رنگ می باشد که در آب قابلیت انحلال بالا دارد و محلولی قلیایی به وجود می آورد و پتاس به همراه هیدروکسید سدیم یا سود سوزآور NaOH یکی از قوی ترین پایه ها است. این ترکیب کاربردهای صنعتی زیادی دارد که بیشتر آنها بر اساس خواص احتراق و واکنش آنها با اسیدها است. این محصول به سه صورت مایع و جامد پولکی و به صورت گرانوله یا ساچمه ای در بازار از غلظت 45 تا 95 % موجود می باشد.
خواص فیزیکی و شیمیایی
پتاس جامد به شکل گلوله، رابز یا قطعاتی است که سفید رنگ و بی بو هستند. نقطه ذوب این ماده بین 360 تا 380 درجه سانتیگراد است. در آب، اتانول، گلیسیرین و کمی اتر حل می شود. همانطور که قبلا ذکر شد، خورنده است و اثر مرطوب کنندگی دارد.
انحلال هیدروکسید پتاسیم در آب و الکل و همچنین واکنش با سایر اسیدها گرمای زیادی تولید می کند. دی اکسید کربن و رطوبت را جذب می کند و غیر قابل اشتعال است.
فرآیند تولید هیدروکسید پتاسیم
یکی از قدیمی ترین روش های تولید هیدروکسید پتاسیم، واکنش هیدروکسید کلسیم (آهک هیدراته) با کربنات پتاسیم است. محلول به دست آمده از واکنش را پس از جداسازی کربنات کلسیم صاف کرده و می جوشانند که در نتیجه آب موجود در محلول از بین رفته و هیدروکسید پتاسیم به صورت جامد تولید می شود.
Ca (OH)2 + K2CO3 → CaCO3 + 2 K
از دیگر روش های تولید می توان به واکنش هیدروکسید سدیم با پتاسیم (معدنی) اشاره کرد و این ترکیب معمولاً به صورت قرص شفاف و در مجاورت هوا به صورت ویسکوز تولید می شود.
در روش صنعتی تولید، هیدروکسید پتاسیم از طریق الکترولیز محلول کلرید پتاسیم با استفاده از فرآیند غشایی و جیوه تولید می شود. فرآیند الکترولیز کلرید پتاسیم مشابه الکترولیز کلرید سدیم برای تهیه هیدروکسید سدیم است.
2KCl + 2 H2O → 2 KOH + Cl2 + H2
در روش غشایی، غلظت هیدروکسید پتاسیم حدود 30 درصد است.
این روش معادل 45 تا 50 درصد پتاس است. محلول هیدروکسید پتاسیم با تبخیر تغلیظ می شود و در بیشتر موارد با تبخیر در خلاء می توان هیدروکسید پتاسیم جامد با خلوص 90 درصد تولید کرد. سایر محصولات فرعی فرآیند تولید هیدروکسید پتاسیم از طریق الکترولیز شامل کلر و هیدروژن است.
موارد مصرف هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم در ساخت مواد مختلفی از جمله صابون های مایع، لوسیون ها، شامپوها و اسپری های مو استفاده می شود.
پتاس در ترکیبات صنعتی مانند پاک کننده های اجاق گاز، پاک کننده های جاده و در شوینده های غیر فسفاته، لوله ها و پاک کننده های فاضلاب استفاده می شود.
در حالی که استفاده از هیدروکسید سدیم در صابون رایج‌تر است، صابون‌های هیدروکسید پتاسیم محلول‌تر در آب هستند و برای محیط زیست خطرناک‌تر هستند.
محلول قلیایی پتاس رسانایی یونی بالایی را برای باتری فراهم می کند و بنابراین باتری های قلیایی را ارزان تر و از نظر عملکرد بهتر از باتری های کربنی می کند.
هیدروکسید پتاسیم اغلب به عنوان یک افزودنی غذایی در غذاهای فرآوری شده تجاری یا به عنوان یک پوشش شیمیایی برای میوه ها و سبزیجات استفاده می شود. به غذاهای فرآوری شده به عنوان تثبیت کننده برای ماندگاری بیشتر و به عنوان قوام دهنده اضافه می شود
کاربرد هیدروکسید پتاسیم در کشاورزی
از هیدروکسید پتاسیم در کشاورزی برای تولید کود و تامین پتاسیم مورد نیاز خاک استفاده می شود. با توجه به اینکه پتاسیم یکی از مواد اصلی برای رشد بهینه و فتوسنتز در گیاهان است، استفاده از آن در کودهای شیمیایی برای تامین پتاسیم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجایی که برخی از گیاهان به یون های کلرید حساس هستند، استفاده از کودهای حاوی هیدروکسید پتاسیم برای این نوع گیاهان بسیار موثر است. از دیگر مصارف این ماده در کشاورزی می توان به استفاده از آن در علف کش ها و قارچ ها اشاره کرد. برای جلوگیری از آفات، ترکیب اسید فسفر با هیدروکسید پتاسیم به طور مرتب روی گیاهان اسپری می شود. وجود پتاس همچنین به تنظیم pH خاک های اسیدی کمک می کند.
نکات ایمنی
تماس با هیدروکسید پتاسیم به دلیل قدرت قلیایی بالا می تواند به پوست و بافت های بدن نفوذ کند. تماس پوست و چشم با این ترکیب می تواند باعث سوختگی، سوزش شدید و حتی کوری شود. استنشاق می تواند به غشاهای مخاطی و ریه ها آسیب برساند و در صورت بلعیدن، می تواند بسیار سمی باشد و منجر به آسیب دائمی بافت یا حتی مرگ شود.
این ماده قابل اشتعال نیست اما در صورت تماس با فلزات به خصوص در حالت مرطوب باعث خوردگی و آزاد شدن گاز هیدروژن می شود و در این شرایط امکان انفجار وجود دارد.
بسته بندی و ذخیره سازی
در مکانی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب به دور از مواد ناسازگار، اسیدهای قوی، آب، فلزات و مایعات قابل اشتعال نگهداری شود.
اطلاعات آنالیز پتاسیم هیدروکسید و برگه اطلاعات ایمنی پتاسیم هیدروکسید را می توانید از طریق لینک های زیر دانلود نمایید.
دانلود آنالیز پتاسیم هیدروکسید 90
دانلود برگه اطلاعات ایمنی پتاسیم هیدروکسید90 (MSDS)