فرمول شیمیایی سولفات کبالت CoSo4 و جرم مولکولی آن 154.9گرم بر مول می باشد. سولفات کبالت ترکیبی متشکل از کبالت و گوگرد است. رایج ترین شکل سولفات کبالت نوع هیدراته آن است . این ترکیب به صورت پودر کریستال قرمز رنگ موجود است. حلالیت این ماده در اتانول کم و در متانول زیاد است. دمای ذوب سولفات کبالت 96.8 درجه سلسیوس و اسیدیته آن 4 است. در دمای 100 درجه، مایع و در دمای 250 درجه سیلسیوس کاملا بی آب می شود.
.jpg)
سولفات کبالت در کتاب‌های کیمیای قدیم به زاج سرخ هم مشهور استاین ماده به دو صورت خشک یا هیدراته با فرمول شیمیایی CoSO4·(H2O)n (n=0,1,6,7) تولید میشود و دانستیه آن 3.71 g/cm³ در حالت بدون آب است که پودر صورتی رنگ در حالت خشک و در فرم هیدراته یا اب پوشیده به صورت کریستال قرمز رنگ است. فرم آب پوشیده این ماده انواع مختلفی مثل مونو هیدرات، هگزا هیدرات CoSO₄6H₂O و هپتا هیدرات CoSO₄7H₂O دارد. فرم هفت ابه یا هپتا هیدرات متداول ترین نمک سولفات کبالت است. این ماده یک نمک اسیدی محسوب میشود لذا دارای PH کمتر از 7 است و هنگامی که با یک باز وارد واکنش شود این واکنش خنثی سازی گرما ازاد میکند. دانسیته سولفات کبالت به شرح جدول است (هر چه هیدراته تر باشد دانسیته ان کمتر است).
روش تولید
برای تولید سولفات کبالت از واکنش کربنات کبالت یا هیدروکسید کبالت یا اکسید کبالت در اسید سولفوریک رقیق و فرایند تبلور استفاده میشود.
کاربردهای سولفات کبالت
از این ماده در تولید پیگمنت های رنگی استفاده می شود. از گذشته سولفات کبالت (CoSO4) برای تزئین ظروف چینی، شیشه و همچنین در سرامیک، لعاب و مینا برای محافظت در برابر تغییر رنگ استفاده می شود.
در صنایع ابکاری، کبالت در ابکاری نیکل به منظور شفاف سازی الکترولیت های به کار رفته در این پروسه استفاده میشد اما به دلیل بالا بودن قیمت ان نسبت به نیکل استفاده از ان به ندرت اتفاق می افتاد. میزان مصرف این ماده در حمام ابکاری نیکل جدود 30 گرم در لیتر است.
یکی دیگر از کاربردهای این ماده استفاده از ان در ساخت باتری های ثانویه یا قابل شارژ است . این ماده در فرایند ساخت الکترودهای این نوع باتری ها کاربرد دارد. این نوع از باتری ها در وسایل الکترونیکی مختلفی مانند گوشی ،لپتاپ و وسایل نقلیه برقی مورد استفاده قرار میگیرد.
یکی از کاربردهای سولفات کبالت در صنعت کشاورزی است. کبالت در فرآیند رشد گیاه بسیار مهم است و به پتانسیل کامل رشد و بلوغ گیاهان کمک می کند. این ماده باعث افزایش میزان مقاومت گیاه در برابر خشکی و بی آبی و جذب CO2 می شود. این امر بر رشد کامل و جوانه سالم تاثیر می گذارد.
لازم به ذکر است کبالت جز هسته ویتامین B12 است و از این ماده می توان در غذای دام ها استفاده کرد. تنها نشخوارکنندگانی مانند گوسفند، گاو و بز که توانایی سنتز ویتامین B12 را دارند میتوانند از مکمل های کبالت استفاده کنند. ویتامین B12 بر متابولیسم انرژی و افزایش گلبول های قرمز موثر است. کمبود کبالت در خاک باعث کمبود ویتامین B12 در غذای دام ها می شود.
مناسب ترین شرایط نگهداری
انبار مسقف، خشک و خنک با تهویه مناسب، دور از تابش مستقیم نور خورشید، دور از منابع آتش زا و حرارتی، رعایت فاصله از دیوار انبار و سایر املاح، بستن درب کیسه و ظرف پس از مصرف، دور از مواد اکسیدکننده مانند ترکیبات کلرات، نیترات و نیتریت قرار گیرد.
شرایط ایمنی استفاده از سولفات کبالت
کبالت برای بسیاری از اشکال بالاتری از زندگی ضروری است، اما بیش از چند میلی گرم در هر روز مضر است.
تحقیقات در مورد سولفات کبالت نشان می دهد که استنشاق این ماده سمی است و قرار گرفتن در معرض سولفات کبالت موجب سوزش پوست، چشم و دستگاه تنفسی، ریه ها، قلب و کلیه می گردد. سولفات کبالت در سلول های پستانداران جهش ایجاد می کند و ممکن است برای انسان نیز سرطانزا باشد. در هنگام مصرف از تماس مستقیم با پوست، مخاطات و چشم جلوگیری گردد. از دستکش، لباس کار مناسب و ماسک استفاده شود.
اطلاعات آنالیز سولفات کبالت و برگه اطلاعات ایمنی سولفات کبالت را می‌توانید از طریق لینک‌های زیر دانلود نمایید.
دانلود آنالیز سولفات کبالت
دانلود برگه اطلاعات ایمنی سولفات کبالت (MSDS)