روانکاری یا تریبولوژی به عنوان علم تسهیل حرکت نسبی سطوح در تماس با یکدیگر تعریف شده است و سابقه آن به زمان پیش از پیدایش چرخ و استفاده از گردش آن به دور محور، به منظور ایجاد حرکتی روان، بر می گردد. به طورکلی در هر جا که سطوح در جوار و در تماس با یکدیگر دارای حرکت نسبی هستند، روانکاری نقش بسیار مهمی در انجام حرکت به نحو صحیح، مداوم و اقتصادی، ایفا می کند. عدم روانکاری صحیح ماشین آلات علاوه بر آنکه باعث تقلیل راندمان مکانیکی و پایین آمدن بازده زمانی ماشین می شود، منجر به فرسایش بیش از حد فرسودگی و از کار افتادگی زودرس نیز می گردد.

روغن های روان ساز به طور عمده دارای منشاء معدنی هستند و اساس آنها برش روغنی است که از نفت خام تهیه می شود. فرآیند تهیه برش روغنی در پالایشگاه نفت خام شامل دو مرحله تقطیر در فشار اتمسفریک و تقطیر در خلاء است. برش روغنی (Lube-Ct) به عنوان ماده اولیه واحد روغن سازی، وارد پالایشگاه می شود و تحت یک رشته عملیات پالایش به روغن پایه (Base Oil) تبدیل می گردد.

در طی فرآیند احتراق، مقدار زیادی ذرات دوده و مواد ناشی از احتراق ناقص پدید می آیند که در روغن غیرمحلول هستند و موجب تشکیل رسوب در پیستون ها می شوند که حتی ممکن است باعث چسبندگی رینگ به پیستون شوند. از این رو افزودنی پاک کننده و معلق کننده، به اکثر روغن های روان ساز، برای از بین بردن رسوبات فوق افزوده می گردد. هرچه مقدار این افزودنی ها بیشتر باشد، روغن از قدرت پاک کنندگی بیشتری برخوردار است. درنتیجه روغن سریع تر سیاه می شود که هرچه میزان این دو ماده ی افزودنی کمتر باشد روغن دیرتر سیاه می گردد، اما باعث ته نشین شدن رسوبات در موتور و آسیب رسیدن به آن می شود.

مولکول های مواد افزودنی بالابرنده شاخص گرانروی در مقایسه با ملکول های روغن، بسپارهای(پلیمرهای) زنجیری بلند و بزرگی هستند که در درجه حرارت پائین کما بیش به صورت کلوئیدی در روغن پراکنده می شوند. در این راستا در حین عملیات به همان میزانی که دمای روغن بالاتر رود، با حل شدن بسپارها کاهش گرانروی روغن جبران می شود. مورد مصرف این مواد بیشتر در روغن های چند درجه ای (مالتی گرید) است.

بعضی از ترکیبات موجود در روغن بر اثر حرارت زیاد موتور و تماس دائم با هوا و مجاورت با فلزات مختلف موتور، که ممکن است مانند یک کاتالیزور عمل نمایند، در معرض اکسیداسیون مداوم قرار گرفته و به موادی از قبیل پِر اکسیدها و ترکبیات آلی دیگر تبدیل می شوند. برای جلوگیری از اکسید شدن روغن، مواد افزودنی ضد اکسیداسیون به آن اضافه می شود.

در شرایط کار سخت، اجزای موتور (سوپاپ، بادامک ها و...) دچار سائیدگی می شوند. مواد افزودنی ضد سائیدگی از بروز چنین ضایعاتی جلوگیری می نمایند. استفاده از این مواد به منظور ایجاد لایه مقاومی از مواد شیمیایی مابین قطعات متحرک و ثابت است تا از تماس فلز با فلز و در نتیجه بروز تاثیرات سائیدگی جلوگیری کند.

به طور کلی روغن های معدنی قابلیت محافظت و جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی را دارند، اما در هنگام عمل به علت وارد شدن آب به صورت قطرات بسیار ریز در داخل روغن، به مرور زمان، زنگ زدگی و خوردگی قطعات فلزی رخ می دهد. برای جلوگیری از این پدیده، به اکثر روغن های تولیدی این شرکت مواد افزودنی ضد خوردگی و ضد زنگ زدگی افزوده می شود. درضمن مواد افزودنی قلیایی می توانند اسیدهای ناشی از عمل احتراق (در موتورهای احتراق داخلی) که موجب خوردگی و زنگ زدگی می شوند را نیز از بین ببرند.

این مواد به منظور پایین آوردن نقطه ریزش به روغن افزوده می شوند تا راه اندازی و روشن کردن موتور در هوای سرد میسر گردد. یعنی به کمک این مواد، ذرات پارافین موجود در روغن را در دمای پایین به صورت معلق نگه می دارند و از بسته شدن روغن (جامد شدن آن) جلوگیری می نمایند.

در هنگام کار دستگا ه های صنعتی و موتور، به علت سرعت زیاد حرکت روغن و ایجاد تلاطم، هوای وارد شده در روغن، باعث تشکیل کف در آن می شود. برای جلوگیری از این پدیده و پیشگیری از بروز خسارت، مواد ضد کف به روغن افزوده می شود.